آمادگی برای مهمانی خدا
اسباب آمادگى براى میهمانى خدا
توبه، پیش از فرا رسیدن ماه رمضان
عیون أخبار الرضا علیهالسلام به نقل از عبد السلام بن صالح هروى ـ نقل می‌كند در آخرین جمعه ماه شعبان، خدمت امام رضا علیهالسلام رسیدم. به من فرمود:
«اى ابوصَلْت! بیشترِ شعبان گذشته است و این، آخرین جمعه از آن است. پس در آنچه از آن مانده، كوتاهىهایت را در آنچه گذشته است، جبران كن. به كارى روى آور كه برایت مفید باشد و آنچه را بیهوده است و به تو مربوط نیست، وا گذار .
زیاد دعا و استغفار و تلاوت قرآن داشته باش و از گناهانت به درگاه خدا توبه كن، تا در حالى ماه خدا سوى تو آید كه براى خدا خالص شده باشى . هیچ امانتى را بر عهده خویش باقى نگذار، مگر آن كه ادا كرده باشى، و هیچ كینهاى را در دلت نسبت به مؤمنى نگاه مدار، مگر آن كه از دل به در آورده باشى، و هیچ گناهى را كه مرتكب مىشدى، رها مكن، مگر این كه از آن، دست برداشته باشى .
از خدا پروا كن و در نهان و آشكار كارت، بر او توكّل كن؛ «و هر كس بر خدا توكّل كند، او برایش بس است . خداوند، فرمان خویش را پیش خواهد برد. به یقین، خداوند براى هر چیزى اندازهاى قرار داده است.»
و در باقىمانده این ماه، زیاد بگو:
"خدایا! اگر ما را در آنچه از شعبان گذشته است، نیامرزیدهاى، پس ما را در باقیمانده آن ببخشاى!"
همانا خداوند متعال، در این ماه به احترام ماه رمضان، بسیارى را [از آتش] آزاد مىكند.»
سه روز روزه در آخر شعبان
السنن الكبرى ـ به نقل از انس ـ به پیامبر خدا گفتند: كدام روزه برتر است؟ فرمود: «روزه شعبان در بزرگداشتِ رمضان.»
امام صادق(ع):هر كس سه روزِ آخر شعبان را روزه بدارد و آنها را به ماه رمضان متّصل كند، خداوند براى او پاداش روزه دو ماه پیاپى را مىنویسد.
اصلاح غذا
خوردن و نوشیدن به هنگام افطار و سحر، جانمایه روزهدارى است. از این رو، در نظر اسلام، حلال یا حرام بودن خوردنىها و نوشیدنىها، اندازه و نوع آنها و همچنین انگیزه روزهداران از خوردن و آشامیدن، در میزان بهرهورى از روزه نقشى اساسى دارند و در دستاوردهاى روزه‌دار از بركات این میهمانى، بسیار مؤثّرند.
نخستین شرط بهرهورى از روزه، آن است كه نیروى تأمینكننده و پشتوانه انسان براى روزه گرفتن، حلال باشد. غذاى حرام، نه تنها در بهرهمندى انسان از آثار و بركات روزه، نقش تخریبى دارد، بلكه آفتى است كه همه عبادتها را تهدید مىكند، از این رو، از پیامبر خدا روایت شده است:
عبادت همراه با حرامخوارى، مثل بنا ساختن بر شنزار است .
بر این اساس، براى روزه‌دار، شناخت غذاهاى حرام، اهمّیتى ویژه دارد. لذا در اینجا روایاتی را جهت توجه بیشتر به این امر متذكر می‌شویم.
- قال رسول اللهغذاى حلال بخورید تا روزه براى شما كامل گردد .
امام صادق علیه السلام فرمود: به خدا سوگند اى ابو حمزه! آنان كسانى هستند كه نماز مىخواندند و روزه مىگرفتند؛ لیكن هر گاه چیزى از حرام به آنان عرضه مىشد، مىگرفتند و هر گاه چیزى از عطاى امیر مؤمنان علیهالسلام به آنان داده مىشد، رد مىكردند.
پیامبر خدا فرمود: «روز قیامت، گروهى مىآیند، در حالى كه حسناتشان همچون كوههاست. خداوند، همه آنها را نابود و پراكنده مىسازد. سپس فرمان مىرسد كه آنان را به آتش بیفكنید.»
سلمان گفت: اى پیامبر خدا! آنان را براى ما توصیف كن .
فرمود: «آنان، كسانى هستند كه روزه گرفته، نماز خوانده و شبزندهدارى كردهاند؛ لیكن هر گاه حرامى بر آنان عرضه مىشده، بر آن مىشتافتند.»
به نقل از حمزة بن حبیب، درباره اُمّ عبدالله (خواهر شدّاد بن اَوس) وى هنگام افطار ، ظرف شیرى براى پیامبر خدا كه روزه بود، فرستاد و این، در روزى بلند با هواى گرم بود .
پیامبر خدا آن را نزد زن برگرداند كه: «این شیر را از كجا آوردهاى؟»
گفت: از گوسفندم (دوشیدهام) .
پیامبر صلىاللهعلیهوآله، فرستاده آن زن را (دوباره) نزد او برگرداند كه: «این گوسفند را از كجا آوردهاى؟»
گفت: از مال خودم خریدهام .
پس پیامبر صلىاللهعلیهوآله آن را از او گرفت .
چون فردا شد، اُمّ عبدالله نزد پیامبر صلىاللهعلیهوآله رفت و گفت: اى پیامبر خدا! شیر را از روى دلسوزى (به خاطر بلندى روز و شدّت گرما) برایتان فرستادم. آنگاه فرستاده مرا برگرداندى!
به او فرمود: «پیامبران، چنین مأمورند. [مأموریم] كه جز پاكیزه نخوریم و جز شایسته انجام ندهیم.»
پيامبراكرم(ع):«آنان، كسانى هستند كه روزه گرفته، نماز خوانده و شبزندهدارى كردهاند؛ لیكن هر گاه حرامى بر آنان عرضه مىشده، بر آن مىشتافتند.»
امام باقر(ع)خطاب به ابو حمزه ثمالى فرمود:روز قیامت، خداوند، گروهى را برمىانگیزد كه پیشاپیش آنان نورى مثل قَباطى (نوعى جامه مصرى است كه سفید و نازك است. گویا به «قبط (مصریان)» منسوب است) است. سپس به آن نور گفته مىشود: «نابود و پراكنده شو.»
سپس فرمود: به خدا سوگند اى ابو حمزه! آنان كسانى هستند كه نماز مىخواندند و روزه مىگرفتند؛ لیكن هر گاه چیزى از حرام به آنان عرضه مىشد، مىگرفتند و هر گاه چیزى از عطاى امیر مؤمنان علیهالسلام به آنان داده مىشد، رد مىكردند.
شناخت میهمانی خدا
وجوب روزه گرفتن
اى كسانى كه ایمان آوردهاید! روزه بر شما نوشته (واجب) شده است، آنگونه كه بر كسانى كه پیش از شما بودند، نوشته شده بود. باشد كه پروا كنید!»
خداوند، بندگان را به چیزى كه تاب نیاورند، موظّف نكرده است.همانا آنان را در شبانهروز، به پنج نماز، موظّف ساخته است و از هر دویست درهم، به پنج درهم مكلّف نموده و در سال، به روزه ماه رمضان تكلیف كرده است
امام سجاد(ع):خداوند، پنج چیز را واجب كرده است و جز نیكو و زیبا، واجب نكرده است: نماز، زكات، حج، روزه و ولایت ما اهل بیت.
امام باقر(ع):اسلام بر پنج پایه بنا شده است: برپا داشتن نماز، پرداختن زكات، حجّ خانه خدا، گرفتن روزه ماه رمضان و ولایت ما اهل بیت .
امام صادق(ع):خداوند، بندگان را به چیزى كه تاب نیاورند، موظّف نكرده است. همانا آنان را در شبانهروز، به پنج نماز، موظّف ساخته است و از هر دویست درهم، به پنج درهم مكلّف نموده و در سال، به روزه ماه رمضان تكلیف كرده است.
امام صادق(ع):از مرده در قبر درباره پنج چیز سؤال مىشود: نمازش، زكاتش، حجّش، روزهاش، و ولایتش نسبت به ما اهل بیت.
حكمت روزه گرفتن
امام علي(ع):خداوند، بندگان مؤمن خویش را با نمازها، زكاتها و تلاش براى روزه گرفتن در روزهاى واجب شده، نگهدارى كرده است تا اعضایشان آرامش یابد و چشمانشان خشوع پیدا كند و جانهایشان رام گردد و دلهایشان متواضع شود و غرور از آنان زدوده گردد، به سبب حكمتهایى كه در آنهاست، چون: خاكى شدن چهرههاى عزّتمند از روى تواضع، به زمین چسبیدن اعضاى شریف از روى فروتنى، و چسبیدن شكمها به پشتها از روى رام شدن .
امام علي(ع):خداوند، روزه را واجب فرمود، تا آزمونى براى اخلاص آفریدگان باشد.
حضرت فاطمه(س):روزه براى استوارسازى اخلاص، واجب شده است.
امام حسین(ع)درباره حكمت روزهدارى فرمود: تا ثروتمند، رنج گرسنگى را بچشد؛ پس بر بینوایان نیكى كند.
امام صادق(ع)درباره حكمت روزهدارى فرمود: خداوند متعال، روزه را واجب ساخته است تا ثروتمند و تهیدست، برابر شوند؛ چون [بدون روزه] ثروتمند، رنج گرسنگى را نمىچشید تا به فقیر ترحّم كند؛ زیرا ثروتمند هر گاه چیزى را بخواهد، بر آن تواناست. پس خداى متعال خواست تا میان بندگانش برابرى پدید آورد و ثروتمند هم طعم گرسنگى و رنج را بچشد تا بر ناتوان، رقّت قلب یابد و بر گرسنه ترحّم نماید.
فضیلت روزه
پيامبراكرم(ع):خداوند، فروغ دیدگانم را در نماز و روزه قرار داده است.
پيامبراكرم(ع):حبیب من جبرئیل گفت: «مَثَل این دین، همچون «مَثَل درختى ثابت و استوار است. ریشهاش ایمان است و رگهایش نماز . آب آن، زكات است و شاخ و برگش، روزه.»
امام صادق(ع):سه چیز از رحمت خداست: شب زندهدارى و نمازگزارى در شب، دیدار با برادران، و روزه گرفتن .
حضرت لقمان(ع):در موعظه خویش به پسرش فرمود: فرزندم! ایمان، كِشتى است. بادبان آن، توكّل است؛ سُكّان آن، صبر است؛ و تیركهاى بادبان آن، نماز و روزه و زكاتاند.
روزه برای خداست
پيامبراكرم(ع):خداوند فرموده است: «روزه، براى من است و خودم پاداش آن را مىدهم.»
پيامبراكرم(ع):هر كار انسان، چند برابر مىشود. كار نیك، ده برابر تا هفتصد برابر مىشود. خداوند فرموده است: «مگر روزه، كه براى من است و خودم پاداش آن را مىدهم، [كه روزه‌دار] خواسته دل و خوراكش را به خاطر من وامىگذارد.»
پيامبراكرم(ع):خداى متعال فرموده است: «هر كار انسان براى خود اوست، مگر روزهدارى، كه براى من است و من خودم پاداش آن را مىدهم . روزه، سپر بنده مؤمن در روز قیامت است، همانگونه كه در دنیا هر یك از شما را سلاحش حفاظت مىكند. بوى ناخوش دهان روزه‌دار نزد خدا از بوى مشك، خوشبوتر است. روزه‌دار، دو بار خوشحال مىشود: هنگامى كه افطار مىكند و مىخورد و مىنوشد و آنگاه كه مرا دیدار مىكند. پس او را وارد بهشت مىكنم.»
پيامبراكرم(ع): بر تو باد روزه، كه عبادتى ناب است!
امام علي(ع):روزه، عبادتى میان بنده و آفریدگار اوست. كسى جز آفریدگار، از آن آگاه نمىشود و كسى جز پروردگار، پاداش آن را نمىدهد.
ارزش روزه‌دار
پیامبراكرم(ص)دربـاره آیـه: «[مؤمنـانْ] توبـهكنندگـان، پرستشگـران، ستایشگران، سیاحتگران ... اند» می‌فرماید: سیاحتگران، همان روزهداراناند. در حدیث است: «سیاحت این امّت، روزه است.» این كه به روزه‌دار، «گردشگر» گفته شده، به خاطر شباهتى است كه میانشان وجود دارد؛ زیرا كسى كه در زمین سیاحت مىكند، عبادتپیشهاى است كه بىتوشه و آب مىگردد و هر گاه چیزى بیابد، مىخورد. روزه‌دار هم روزش را بدون خوردن و نوشیدن مىگذراند.
پيامبراكرم(ع):خداوند، سفرهاى دارد كه بر آن نعمتى است كه نه چشمى دیده، نه گوشى شنیده و نه بر دل بشرى گذشته است. بر سر این سفره، جز روزهداران نخواهند نشست.
امام صادق(ع)درباره حكمت روزهدارى فرمود: خداوند متعال، روزه را واجب ساخته است تا ثروتمند و تهیدست، برابر شوند؛ چون [بدون روزه] ثروتمند، رنج گرسنگى را نمىچشید تا به فقیر ترحّم كند؛ زیرا ثروتمند هر گاه چیزى را بخواهد، بر آن تواناست. پس خداى متعال خواست تا میان بندگانش برابرى پدید آورد و ثروتمند هم طعم گرسنگى و رنج را بچشد تا بر ناتوان، رقّت قلب یابد و بر گرسنه ترحّم نماید.
پيامبراكرم(ع):خواب روزه‌دار ، عبادت است و نَفَس او، تسبیح است .
پيامبراكرم(ع):خواب روزه‌دار، عبادت است؛ سكوتش تسبیح است؛ عملش دو برابر است؛ دعایش مستجاب است و گناهش آمرزیده است .
پيامبراكرم(ع):بر روزه‌دار، قلم [ثبت گناهان] بىتردید جارى نمىشود، این حدیث و امثال آن، مجوّز ارتكاب گناه نیستند و مقصود، آن است كه روزه، مانع از انجام دادن گناهان مىگردد و در نتیجه گناهى در پرونده روزه‌دار، ثبت نمىشود، تا آن كه افطار كند، [البتّه] تا وقتى كه آنچه روزه را باطل مىكند، انجام نداده باشد.
پيامبراكرم(ع):روزه‌دار، دو خوشحالى دارد: خوشحالى او به هنگام افطارش، و خوشحالى او در روز قیامت، [آنگاه] كه منادى ندا مىدهد: «كجایند صاحبان جگرهاى سوخته و تشنه؟ به عزّتم سوگند، امروز سیرابشان مىكنم.
پيامبراكرم(ع):سوگند به آن كه جانم در دست اوست، بوى ناخوش دهان روزه‌دار نزد خداى متعال، خوشبوتر از بوى مُشك است.
پيامبراكرم(ع):سه دعا، مستجاب است: دعاى روزه‌دار، دعاى مسافر و دعاى ستمدیده .
پيامبراكرم(ع):هیچ روزى نیست، مگر آن كه فرشتهاى در گورستانها ندا مىدهد: «به حال چه كسى رشك مىبرید؟» مىگویند: به حال مسجدیان؛ آنان نماز مىخوانند؛ ولى ما نمىتوانیم، و روزه مىگیرند؛ ولى ما نمىتوانیم .
امام صادق(ع):كسى كه در گرماى سخت، روزى را براى خدا روزه بدارد و تشنه شود، خداوند، هزار فرشته را بر او مىگمارد كه چهرهاش را لمس مىكنند و بشارتش مىدهند، تا آنگاه كه افطار كند، كه خداوند به او مىفرماید: «چه خوش است بوى تو و نشاط تو! فرشتگان من! گواه باشید كه او را آمرزیدم.»
دعای ملائك برای روزه‌دار
پيامبراكرم(ع):هیچ روزهدارى در میان گروهى كه غذا مىخورند، حاضر نمىشود، مگر آن كه اعضایش تسبیح مىگویند و درود فرشتگان بر او خواهد بود. درود فرشتگان، همان استغفار است.
پیامبراكرم(ص)به بلال فرمود:«اى بلال! صبحانه بخور.» گفت: روزهام.(روزه مستحبی)
پيامبراكرم(ع):روزه‌دار، دو خوشحالى دارد: خوشحالى او به هنگام افطارش، و خوشحالى او در روز قیامت، [آنگاه] كه منادى ندا مىدهد: «كجایند صاحبان جگرهاى سوخته و تشنه؟ به عزّتم سوگند، امروز سیرابشان مىكنم.
پيامبراكرم(ع):«ما روزىِ خود را مىخوریم و روزىِ بلال، در بهشت است. اى بلال! آیا مىدانى تا وقتى كه نزد یك روزه‌دار غذا خورده مىشود، استخوانهایش تسبیح مىگویند و فرشتگان براى او استغفار مىكنند؟»
امام صادق(ع):هر كس روزه خود را پنهان دارد، خداوند به فرشتگانش مىفرماید: «بنده من از آتش، پناه جست، پس پناهش دهید.» و خداوند متعال، فرشتگان خود را مىگمارد تا براى روزهداران دعا كنند. و خداوند، هرگز آنان را مأمور دعا براى هیچ كس نكرده، مگر آن كه دعایشان را درباره او پذیرفته است.
درجات میهمان خدا
پيامبراكرم(ع):آسانترین چیزى كه خداوند بر روزه‌دار در روزهدارىاش واجب ساخته، نخوردن و نیاشامیدن است.
امام علي(ع):روزه بدن، پرهیز با اراده و اختیار از غذاهاست، از روى ترس از كیفر و با امید به پاداش و اجر الهى .
امام علي(ع):روزه نفْس، نگهدارى حواس پنجگانه از دیگر گناهان و تهى بودن دل از تمام اسباب بدى است.
امام علي(ع):سودمندترین روزه، نگهداشتن نفْس از لذّتهاى دنیاست.
امام علي(ع):نگه داشتن دل از اندیشیدن درباره گناهان، برتر از نگه داشتن شكم از غذاست.
امام علي(ع):روزه دل، بهتر از روزه زبان و روزه زبان، بهتر از روزه شكم است.
سخنى درباره مراتب روزهدارى
روزه،از نظر مراتب و از زاویه نقشى كه در تكامل انسان دارد، به سه دسته تقسیم مىشود:روزه عوام،روزه خواص و روزه خواصّ خواص، تقسیم كردهاند.
دسته اوّل؛ روزه عوام
این مرتبه از روزه، با پرهیز از مفطِرات روزه صورت مىپذیرد،این مرتبه از روزه،آسانترین و پایینترین مرتبه روزه است.
پيامبراكرم(ع):آسانترین چیزى كه خداى متعال بر روزه‌دار در روزهدارىاش واجب ساخته است، نخوردن و نیاشامیدن است.
دسته دوم؛ روزه خواص
در این مرتبه از روزه، روزه‌دار، تنها به پرهیز از مفطرات روزه، بسنده نمىكند؛ بلكه از همه حرامهاى الهى پرهیز مىنماید. از این رو، اجتناب از مفطرات، شرط درستىِ روزه است و اجتناب از حرامها، شرط قبولى آن می‌باشد.
دسته سوم؛ روزه خواصّ خواص
این مرتبه از روزه، با باز داشتن قلب و نگهدارى آن از هر چیزى كه اشغالكننده دل (چه حلال و چه حرام) است بجز خدا، به دست مىآید.
این مرتبه، رتبه پیامبران، صدّیقان و مقرّبان است. در تفصیل قولى آن، نباید درنگ طولانى داشت؛ ولى در تحقّق عملى آن، تأمّلْ به جاست؛ چرا كه آن، رویكرد به خداوند و روىگردانى از غیر خدا با همه همّت است و آراسته شدن به این سخن خداست كه: «قُلِ اللهُ ثُمَّ ذَرْهُمْ فِى خَوْضِهِمْ یَلْعَبُونَ(انعام/ 91) ؛ بگو: «خدا» ! سپس واگذارشان تا در باطل خویش به بازیچه مشغول باشند.»
امام على(ع)،در اشاره به این سه مرتبه مىفرماید:روزه دل، بهتر از روزه زبان است و روزه زبان، بهتر از روزه شكم.
هر یك از این دو مرتبه اخیر، به نسبت تلاش روزهداران و آمادگى آنان، مراتب بسیارى دارد، علاوه بر این كه خودِ روزه هم از زاویه انگیزههاى روزه‌دار، گوناگون است. نقطه اوج این مراتب، حال روزهدارى است كه انگیزه روزهدارىاش، نه بیم از كیفر و نه شوق به ثواب؛ بلكه تنها به خاطر فرمانبردارى از فرمان الهى، علاقهمندى به تقرّب به خداى سبحان و كسب رضا و لقاى اوست .
از خداوند سبحان مىخواهیم كه توفیقمان دهد تا در راه آنچه موجب افزایش بهره ما از ضیافت كریمانه رمضان مىشود، بكوشیم و بالاترین و والاترینِ مراتب روزهدارى را به ما عنایت فرماید.
این وبلاگ کاری است